Boomkorvisserij

Zie ook

Een boomkor is een vistuig dat wordt opengehouden door een stalen buis. Aan de uiteinden van de buis zitten sloffen. Achter de buis hangt een kuilvormig net. Een kotter sleept twee van deze korren over de zeebodem. Op het wad en in de kustwateren wordt de boomkor gebruikt voor de vangst van garnalen. Men doet dat met een rollenpees: een touw met ronde klossen die over de bodem rollen en de garnalen opschrikken. Voor de vangst van platvis worden de korren voorzien van zware kettingen die over de zeebodem schrapen. Deze wekkerkettingen beschadigen kwetsbare dieren die op de zeebodem leven.

Boomkor was meest gebruikte vistuig

De platvisvisserij met boomkorren vond voornamelijk plaats in de zuidelijke en centrale Noordzee, in het kustgebied en in de zeegaten. Op deze manier konden enorme hoeveelheden platvis worden gevangen. De boomkorvisserij was tot voor kort voor Nederland dan ook de belangrijkste vorm van bodemvisserij. Ongeveer 80% van alle door Nederlanders gevangen vis kwam via de boomkor boven water. Voor België lag dit percentage op ongeveer 65%.De kotters met een groot vermogen hadden tuigen tot 12 meter breed en een gewicht van circa 9000 kilo. De boomkorren waren aan de onderkant uitgerust met tien tot twintig wekkerkettingen. Op gronden waar veel stenen liggen werden de wekkerkettingen soms vervangen door een mat van kettingen. Het risico dat het vistuig kapot gevaren wordt, is dan veel kleiner. Na 2012 is een innovatiegolf door de Nederlandse kottervisserij gespoeld. De platvisvisserij met de boomkor is anno 2015 vrijwel verdwenen. De vissers zijn overgestaopt op de pulsvisserij of het twinriggen.

Groot brandstofverbruik

Wanneer een snel schip met te lichte boomkortuigen vaart, bestaat de kans dat de vistuigen door de snelheid die het schip maakt, omhoog komen en niet meer vissen. Omdat er met een zwaarder tuig meer vis gevangen wordt, zijn de Nederlandse schippers met steeds krachtigere schepen en dus ook zwaardere boomkortuigen gaan varen. Kwam het motorvermogen in 1972 nog niet boven de 1100 pk uit, in 2010 was een vermogen van 2000 pk eerder regel dan uitzondering. Daarmee was deze vorm van visserij energie-intensief. Een boomkorkotter van 2000 pk heeft na een vierdaagse visreis gemiddeld 4 liter gasolie per kilo gevangen platvis verbruikt. Omdat de olieprijzen zo hoog zijn, volgden de boomkorvissers de ontwikkeling van de brandstofbesparende technieken, zoals de pulsvisserij, de sumwing en het flyshooten, met veel belangstelling.

Gevolgen voor het zeeleven

Eind vorige eeuw is er veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van de boomkorvisserij met wekkerkettingen op de zeebodem en op de dieren die daar leven. Uit het onderzoek bleek, heel kort gezegd, dat na een boomkortrek per kilo opgehaalde bijvangst nog eens 2,5 tot 3,5 kilo schelpdieren, krabben en kreeften beschadigd op de zeebodem achterbleef. De korren laten een zichtbaar spoor op de zeebodem achter. De wekkerkettingen ploegen 4 tot 8 centimeter diep. De sporen blijven soms maanden lang zichtbaar. Schepen met kleine boomkorren richten evenveel schade per vierkante meter aan als vaartuigen met grote boomkorren.Op veel plekken waar met wekkerkettingen wordt gevist verandert de gemeenschap van bodemdieren van karakter. Zee-anemonen, schelpdieren en kreeftachtigen verdwijnen. Wormen blijken het best bestand tegen de invloed van de visserij. Maar het geluk van de visserman wil dat de platvis een wormeneter is. In feite verandert de boomkorvisserij de zeebodem dus in een platvis-akker.Met de aanlag van de windmolenparken ontstonden gebieden in de Noordzee waar niet meer met de boomkor gevist mag worden. Onderzoek heeft aangetoond dat het herstel van de bodemfauna in deze gebieden langzaam gaat. Na vijf jaar is er nog weinig verschil tussen deze gebieden en gebieden waar nog wel met wekkerkettingen wordt gevist. Alleen een aantal ongewervelde dieren was in de onbeviste gebieden wat groter dan in de beviste.

Verbeterde technieken

Er wordt volop geëxperimenteerd met milieuvriendelijker alternatieven voor de boomkorvisserij.Een alternatief is om de wekkerkettingen van de boomkor te vervangen door een apparaatje dat met behulp van stroomstoten de vis opschrikt: de pulskor. Ook is geëxperimenteerd met boomkorren met een waterstraal in plaats van wekkerkettingen: de hydrorig.Vissen met scheerborden heeft minder schadelijke invloed op de zeebodem dan vissen met boomkorren. De moderne varianten van de bordenvisserij (twinriggen, multiriggen en outriggen) zijn aantrekkelijke alternatieven voor de vissers die veel schol willen vangen.Texelse vissers experimenteerden met de sumwing, een boomkortuig met een horizontale vleugel, die ervoor zorgt dat de weerstand van het sleepnet veel lager wordt. Deze methode wordt steeds vaker toegepast, nu ook in combinatie met pulsdraden. Het lijkt een duurzame manier om tong te vangen.

Ombouwkosten

Het omschakelen van de boomkorvisserij naar een milieuvriendelijker methode vergt een aanzienlijke investering. Onderstaande tabel laat dit zien voor de omschakeling van boomkor naar twinriggen:

vaartuig kleine kotter grote kotter
verbouw schip voor twinrig 90.000* 200.000*
aanschaf twinrigtuig 20.000* 36.000*
besparing brandstof per weekreis 8-12 ton 3-5 ton
*(in euro's) bron: RIKZ    

 

CC-BY-NC, Ecomare & VLIZ 2020 - Laatst bijgewerkt:

Bovenliggende categorieën