Zeespiegelstijging

Het stijgen en dalen van de zeespiegel is niets bijzonders, dat is al miljoenen jaren aan de gang. In periodes waarin er geen ijs op aarde was steeg de zeespiegel soms tot 70 meter boven de tegenwoordige stand.In koude periodes, zoals de ijstijden, tot zo'n 10.000 jaar geleden, was het zeeniveau meer dan 100 meter lager. Toen stond het grootste deel van de Noordzee droog. Na de laatste ijstijd steeg het water eerst heel snel. Later nam de snelheid af, maar het bleef toch stijgen. Alleen in de late Middeleeuwen (de kleine ijstijd) daalde het zeeniveau. Sinds ongeveer 1850 steeg de gemiddelde temperatuur. De gletsjers in de Alpen namen in omvang af en het zeeniveau langs de Nederlandse kust werd zo'n 20 tot 30 centimeter hoger. Door de verhoging van het kooldioxidegehalte en andere 'broeikasgassen' in de atmosfeer kan de gemiddelde temperatuur op aarde verder gaan stijgen. Het klimaatpanel van de Verenigde Naties, het IPCC, verwacht dat de zeespiegel in de 21e eeuw rond 59 centimeter zal stijgen, vooral door het uitzetten van het zeewater. In de meest ongunstige scenario's wordt rekening gehouden met 85 tot 130 centimeter per eeuw. Het kan nog meer worden als de gletsjers in de bergen en de poolgebieden sterker smelten dan verwacht.

Door een stijgende zeespiegel komen de eilanden in de Stille Oceaan in gevaar, en ook laag gelegen landen op de continenten, bijvoorbeeld Bangladesh. In Nederland zullen de dijken opnieuw hoger gemaakt moeten worden. Het is de vraag of de duinen hun zeewerende werking kunnen volhouden.Volgens berekeningen van Rijkswaterstaat kosten de aanpassingen bij een zeespiegelstijging van één meter 4,5 tot 5,5 miljard euro. De Deltawerken kostten destijds ongeveer 6,8 miljard euro.

Zandbanken en wadplaten vormen een belangrijke schakel in het ecosysteem van de Waddenzee. Veel wadvogels zoeken hier tijdens eb naar voedsel. Overstroming van de wadplaten houdt in dat er korter naar voedsel gezocht kan worden. Niet iedere plaat is even interessant voor vogels. De zandplaten met het meeste bodemleven trekken de meeste vogels aan. Zandplaten die aangroeien bevatten meer bodemdieren dan afkalvende zandplaten. Het is moeilijk te zeggen wat er met de Waddenzee gebeurt als de zeespiegel stijgt, maar het evenwicht tussen zand en water zal anders komen te liggen.

Als een deel van de Waddenzee dieper wordt, komt er meer aanvoer van zand van elders. Dus als de zeespiegel stijgt, of de wadbodem daalt door gas- of zandwinning, dan versnelt de aanzanding. Deze  'zandhonger' van de Waddenzee wordt gestild met zand van de Noordezeekust van Texel en Noord-Holland. Er is voldoende zand in het waddengebied om de zeespiegelstijging te volgen, op twee plaatsen na. Bij het Marsdiep in het westen en de Eems-Dollard in het oosten zal meer zand en slib verdwijnen dan er bijkomt. De kwelders langs de waddenkust lopen voorlopig geen gevaar. De opslibbing van de vastelandkwelders is 130 tot 180 centimeter per eeuw, bij de eilanden 30 tot 80 centimeter per eeuw. Maar als de zeespiegelstijging gepaard gaat met meer wind en hogere golven lopen de kwelders wel vaker onder. Door de zandhonger is er ook meer erosie bij de koppen van de eilanden. Er zijn dus meer zanddsuppleties nodig. Deskundigen denken dat de Waddenzee in staat is om een zeespiegelstijging van 20 tot 60 centimeter bij te houden. Het wordt een probleem als de zeespiegelstijging 85 centimeter of meer wordt, in combinatie met meer storm. Dan zullen de droogvallende platen in de Waddenzee verdwijnen.