Zwerfvuil

Zeehondencrèche Pieterburen werkt samen met Groningen Seaports aan de inzameling van spooknetten. Groningen Seaports is de beheerder van de havens in Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl. In de havens komen containers waar vissers en anderen opgevist en overbodig netwerk in kunnen verzamelen. De Europese organisatie Waste Free Oceans begeleidt deze inzameling en de verdere verwerking. De netten gaan naar Lemvig in Denemarken, waar het bedrijf Plastix ze omsmelt en verwerkt tot onder meer kleding en surfplanken. Dit samenwerkingsproject heeft de titel 'Happy Seal'. Het is de bedoeling dat het project Happy Seal uiteindelijk zal worden 'uitgerold' naar alle Nederlandse havens. Daarbij zal samenwerking moeten worden gezocht met andere bestaande initiatieven. Duik de Noordzee Schoon en de nieuwe organisatie Noordzee Nettenvrij verzamelen ook actief spooknetten. Healthy Seas regelt de inzameling in meerdere havens, waaronder Den Oever en binnenkort Stellendam, en laat de netten recyclen in Slovenië.

Uit nieuwe berekeningen blijkt dat er in de oceanen 5.000.000.000.000 plasticdeeltjes drijven. Dat is 269.000 ton zwerfvuil. Als gevolg van oceaanstromingen en de wind concentreren de grote stukken zwerfvuil zich in een aantal grote kolken midden tussen de continenten. Bij de weblinks vind je een link naar een kaart. Bij de polen hopen zich kleinere deeltjes op.

Vaak vind je op het strand kluwens van fel gekleurde nylondraden. Dat is pluis. Kwasten van pluis worden door de vissers aan het uiteinde van het net vastgemaakt om ervoor te zorgen dat de netten niet te veel slijten. Er komen enorme krachten op het net te staan, dus het pluis wordt vaak van het net getrokken. Dan komt de kluwen nylon in zee terecht om daar een gevaarlijke val voor zeedieren te vormen. Urker vissers hebben in 2013 verschillende alternatieven voor nylon pluis uitgeprobeerd, maar die proeven hebben nog geen bruikbaar alternatief opgeleverd.In afwachting van werkbare alternatieven hebben tien Texelse kotters een project gestart met de inzameling van nylon pluis. Een subsidie maakt mogelijk dat de vissers een vergoeding krijgen als zij overbodig pluis aan wal inleveren.

Zeevogels zien plastic voor voedsel aan, vooral stormvogels eten het. Het plastic neemt de plaats in van voedsel in de maag zodat de vogel geen honger meer heeft. Daardoor eet hij te weinig. Ook kan plastic de ingewanden blokkeren of beschadigen. Verder raken vogels en andere zeedieren verstrikt in verpakkingsmateriaal, visnetten en nylon visdraad.In 2004 spoelde er op Vlieland een bultrug aan die dood was gegaan aan de gevolgen van een nylon koord om zijn nek. Ook zeehonden kunnen verstrikt raken in nylondraad of plastic, zoals de zeehond op onderstaande foto die in maart 2005 bij Ecomare werd binnengebracht. De zeehond had zware verwondingen, zweren en verlammingsverschijnselen. Hij heeft het niet gered. Zwerfvuil is ook giftig. Als kunststof in zeewater afbreekt komen de bouwstoffen, die vaak giftig zijn, vrij. Andere kuststoffen bevatten zware metalen of andere giftige toevoegingen. Bovendien verzamelen zwerfvuildeeltjes gifstoffen en ziekteverwekkende bacteriën uit het zeewater aan hun oppervlak, zodat menig stukje plastic een gevaarlijk bommetje is. In proeven is al aangetoond dat planktonorganismen daar veel last van kunnen hebben, maar het werkt ook door in de rest van de voedselketen, zoals bij garnalen en sprot.

De bronnen van het zwerfvuil verschillen per seizoen. In de zomer wordt veel zwerfvuil door toeristen achtergelaten. Toch gooien de meeste mensen hun afval in of bij een vuilnisbak.Tijdens de zomermaanden proberen kustgemeenten drukbezochte stranden schoon te houden.De scheepvaart is verplicht het afval tegen betaling af te geven in een haven. Met grote hoeveelheden afval gebeurt dat meestal. Veel klein afval gaat gewild of ongewild over de muur, zoals men dat op schepen noemt. Verder komt veel afval in zee terecht als gevolg van schade, bijvoorbeeld gebroken touwen, losgeslagen netten en afgebroken hout. Vooral de zogenaamde spooknetten zijn slecht voor de natuur, omdat ze door blijven vissen.Het scheepsafval is vooral huishoudelijk afval. Lading spoelt zelden aan. Vroeger, toen er nog los stukgoed  werd vervoerd, gebeurde het regelmatig dat een deklast overboord sloeg en de goederen op de kust terecht kwamen. Maar door de introductie van het containervervoer behoren spectaculaire strandingen van scheepsladingen grotendeels tot het verleden.

De kustgemeenten geven jaarlijks forse bedragen uit voor de schoonmaak van de kust. De gemeente Vlissingen bijvoorbeeld geeft meer dan 45.000 euro uit, en de schoonmaak van 10 kilometer kust bij Scheveningen kost een miljoen per jaar. Ook dijken moeten schoongehouden worden, zoals de Hondsbossche Zeewering. Om daar het overwaaien van aangespoeld vuil te voorkomen heeft het Hoogheemraadschap mensen in dienst om de dijk schoon te houden van aanspoelend afval. Het merendeel van dit vuil komt uit zee.