De Hollandse en Friese weidegebieden, alsook bepaalde gebieden in Vlaanderen, worden bevolkt door een kenmerkende groep vogelsoorten: de weidevogels. Zij broeden tussen het gras en zoeken hun voedsel in het weiland of langs de sloten. Er zijn soorten die alleen gedijen bij zeer extensief beheer, zoals kemphanen en tureluurs, of bij gemiddeld extensief beheer, zoals grutto's en kieviten, en soorten die nog minder kritisch zijn, zoals scholeksters. Veel boeren nemen maatregelen om de weidevogels op hun land te beschermen.
Steeds minder
Ondertussen gaat het onverminderd slecht met de meeste weidevogels in Nederland. Grutto's, scholeksters, veldleeuwerikken en graspiepers gaan al sinds de jaren negentig achteruit. Volgens het CBS en de Vogelbescherming komt dit door schaalvergroting en intensivering in de landbouw. Er wordt vroeger en vaker gemaaid waardoor nesten verloren gaan. Doordat de graslanden tegenwoordig bestaan uit maar één of twee soorten gras hebben de vogels minder voedsel, dekking en rust. Ook verstedelijking speelt een rol. Sinds 1990 verdween 150.000 hectare grasland, dat is 14 procent.
Bescherming
Om grutto's en andere weidevogels te redden moeten er volgens de onderzoekers een aantal kerngebieden komen waarin op ouderwetse manier geboerd wordt. Dat betekent een hoge waterstand, koeien in de wei en bloemrijk hooi- en weiland. In het Friese Grootegast wil men roofdieren minder kansen geven door bijvoorbeeld bomen en struiken te verwijderen, waarin ze op de uitkijk kunnen staan. Ook moeten kuilbulten in de winter afgedekt worden om kraaien te weren en kunnen nesten van geurstoffen worden voorzien. Eigenaren van katten zouden voorlichting moeten krijgen over het binnenhouden van hun huisdieren in de broedtijd.
Weidevogelreservaten
Ame-tureluur-41.jpg
Het gaat niet goed met de weidevogels in Nederland. Zonder ingrijpen zal het aantal kieviten, grutto's en andere weidevogels rond 2020 gehalveerd zijn volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek. Volgens wetenschappers komt dat onder andere doordat de helft van het land waar beheer wordt uitgevoerd voor weidevogels niet meer geschikt is. Het beheer zou doorgeschoten zijn: er wordt juist te weinig echt geboerd, er zijn te weinig koeien en er wordt te weinig gemaaid. In gebieden waar wel gemaaid wordt, gebeurt dit vaak te vroeg, waardoor jonge vogels een gebrek aan lang gras hebben. Hierdoor kunnen ze niet tegen roofvogels schuilen en is er ook te weinig voedsel aanwezig. Ook in natuurgebieden gaat de weidevogelstand echter achteruit, zoals tussen Alkmaar en Purmerend waar de oorzaak ligt in toenemende verzuring, verruiging met pitrus, riet en boomopslag.
Vogelbescherming Nederland beveelt de overheid en terreinbeheerders aan om zich sterker in te spannen voor de bescherming van de weidevogels. Dat kan alleen maar door de inrichting van weidevogelreservaten, waar het graslandbeheer helemaal is afgestemd op de behoeften van de vogels.
Predatoren
vos.jpg
De vos werd altijd als grootste vijand van weidevogels zoals grutto's gezien, maar dit blijkt niet waar te zijn. Behalve vossen, zijn er nog veel andere roofdieren die de eieren en kuikens van weidevogels bedreigen. Zo worden de eieren geroofd door steenmarters, hermelijnen, egels, bunzings en vogels zoals kraaien, haviken, buizerds, scholeksters en bruine kiekendieven, zo bleek uit een grootschalig onderzoek in 2005. De kuikens werden vooral gepakt door blauwe reigers en buizerds.
