Nota Ruimte

Het verschil tussen de Nota Ruimte en eerdere nota's is dat het Rijk zich niet meer met alles wil bemoeien ('decentraal wat kan'), maar alleen de hoofdlijnen bepaalt ('centraal wat moet'). De invulling van de hoofdlijnen moet worden gedaan door de provincies. Het kabinet kiest in de Nota Ruimte expliciet voor het bevorderen van de economie, in tegenstelling tot vorige ruimtelijke nota's waarin een balans werd gezocht tussen economie en natuur.

Thema's die aan bod komen zijn o.a. de verdere realisering van de Ecologische Hoofdstructuur, de bescherming van waardevol cultuurlandschap ('nationale landschappen') zoals bijvoorbeeld het Groene Hart en het maken van extra ruimte voor de grote rivieren.

Het beleid voor de Waddenzee is verder uitgewerkt in de PKB Derde Nota Waddenzee. In het kort is het doel van het kabinet de Waddenzee duurzaam te ontwikkelen op het gebied van ecologie, economie en recreatie. Dit houdt bijvoorbeeld in dat mosselbanken en zeegrasvelden weer een kans moeten krijgen en dat militaire en andere activiteiten minder vervuiling zullen veroorzaken.De waddeneilanden krijgen weinig aandacht in de nota. De duin-, bos- en kweldergebieden horen tot de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De provincies moeten aangeven waar de buffer- en verbindingszones rond en tussen de kerngebieden uit de EHS komen te liggen. Binnen die zones kan beleid gevoerd worden ter bescherming of uitbreiding van de EHS. Met name in de polders op Texel, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog kan dit leiden tot nieuwe ontwikkelingen.

Zuidwest Zeeland staat in de Nota Ruimte aangemerkt als Nationaal Landschap. Voor de gebieden met deze status is er rijksgeld voor de versterking van de landschappelijke kwaliteit. Ook ecologische waarden kunnen een sterke rol spelen bij het toewijzen van overheidssteun.

Sinds 2001 is het Nederlandse deel van de Noordzee een 'landsdeel'. Deze wat merkwaardige titel kreeg de zoute helft van Nederland in het regeringsvoornemen van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening. In de eerdere vier landelijke nota's over het ruimtelijk beleid kreeg de Noordzee geen aandacht. Maar de uitbreiding van het netwerk aan kabels en leidingen, de noodzaak van nieuwe locaties voor delfstoffenwinning, plannen voor windparken, en zendmasten en de spanning tussen de visserij en de natuur maakten het onvermijdelijk dat de landelijke overheid zich ook zou uitspreken over de ruimtelijke problemen in het zeegebied.Volgens de Nota Ruimte moet de economische betekenis van de Noordzee versterkt worden, maar dit mag niet ten koste gaan van de ecologische en landschappelijke waarden. Bij ruimtelijke conflicten en nieuwe ontwikkelingen moeten de volgende principes de leidraad vormen:Nut en noodzaak: bij nieuwe activiteiten moet een openbaar belang gediend zijn en het moet gaan om een activiteit die niet op het land te realiseren is;Het voorzorgsprincipe: onherstelbare verstoring en vervuiling van de zee moeten voorkomen worden. Bij nieuwe activiteiten moeten de gevolgen in beeld worden gebracht en bij twijfel over mogelijke effecten geeft het natuurbelang de doorslag.Nieuwe economische activiteiten zullen daarom worden getoetst aan de hand van een stappenplan, dat nader uitgewerkt wordt in het Integraal Beheerplan Noordzee 2015. Gebieden met bijzondere natuurwaarden, zoals het Friese Front en de Doggersbank, verdienen volgens de Nota betere bescherming (zie Zeereservaten). Verder is het in de kustzone belangrijk dat er een vrije horizon moet blijven.