Alcohol

Fysiologische reacties

Gedrag

Mensen die onder invloed staan van alcohol vertonen meer risicogedrag. Dit komt omdat de intoxicatie het vermogen om risico’s en situaties in te schatten afneemt.

Hersenen

De verwerkingssnelheid van de hersenen neemt af onder invloed van alcohol. Dit leidt tot stoornissen in motoriek, coördinatie en evenwicht. Dronken mensen kunnen bijgevolg minder goed zwemmen of het hoofd boven water houden. Als een dronken persoon verstrikt raakt in bijvoorbeeld zeewier of een duikuitrusting, zal hij zichzelf minder snel kunnen ontwarren dan een nuchter persoon. Dronken mensen voelen zich ook gemakkelijker gedesoriënteerd.

Lichaamswarmte

Het lichaam van een dronken persoon warmt sneller op en koelt sneller af naargelang de omgevingstemperatuur in vergelijking met het lichaam van een nuchter individu. Dit wil zeggen dat er een grotere kans bestaat dat je onderkoelt (hypothermie). Je krijgt bovendien een vals gevoel van warmte door het drinken van alcohol. Hierdoor blijft je vaak langer in koud water dan dat je in nuchtere toestand zou doen, wat de kans op verdrinking vergroot. Op het strand daarentegen is de kans veel groter dat je lichaam onder invloed oververhit of uitgedroogd raakt.

PIXABAY_beach Creative Commons CC.jpg

Stembanden

Alcohol induceert krampen in je stembanden waardoor je zonder het goed te beseffen moeilijker kan ademhalen tijdens het zwemmen.

Gezichtsvermogen

Alcohol intoxicatie veroorzaakt een wazig en vervormd gezichtsvermogen. De stroom van informatie die van de ogen naar de hersenen gaat en ook omgekeerd vertraagt. Het verzwakt de samenwerking tussen de oogspieren wat leidt tot dubbelzicht. Alcohol vermindert ook het reactievermogen van de pupillen waardoor deze minder snel verwijden en vernauwen naargelang het aanwezige licht. Mensen zijn vervolgens minder goed in staat om het verschil tussen licht en donker, contrasterende kleuren of verschillende tinten van een kleur te onderscheiden. De consumptie van alcohol leidt tot drogere ogen waardoor ziektes aan het oogoppervlak sneller in de hand worden gewerkt. Dit effect kan groter worden in combinatie met een zonnige, winderige of droge strandomgeving.

PIXABAY_blurry Creative Commons CC.jpg

Voorkomen & cijfers

Zwemmen

Alcohol is een van de belangrijkste oorzaken van verdrinking. Het lichaam functioneert beduidend minder goed onder invloed en we kunnen dit risico minder goed inschatten. Men schat dat bij 30-62% van de verdrinkingsgevallen bij jongeren en volwassenen alcohol een rol heeft gespeeld. In de Verenigde Staten werd bij 40-50% alcohol in het bloed gevonden.

Vallen

Alcoholconsumptie verhoogt het risico op uitglijden en vallen van bijvoorbeeld een boot, een rots, een pier of gelijk welke andere structuur. Dit komt omdat alcohol een nadelig effect heeft op zowel de coördinatie van het lichaam als het gezichtsvermogen. Logischerwijs vergroot zo ook de kans op (ernstige) verwondingen die gepaard gaan met de andere strandgevaren.

Boten

Fatale ongelukken veroorzaakt door alcohol spelen zich vaak af op een boot dichtbij of in de haven. Aangezien motorboten een zekere snelheid halen, dienen stuurlui (net als bij het besturen van elk ander gemotoriseerd voertuig) over voldoende bekwaamheid te beschikken. Met andere woorden: alcohol en varen gaan absoluut niet samen. Een alcoholpercentage van 0,10 g/100 ml in het bloed veroorzaakt een 10-voudige toename van de kans op een dodelijk bootincident, voor zowel bestuurders als passagiers.

Bars & cultuur

Ongelukken onder invloed komen vaker voor in gebieden en op stranden met bars in de nabijheid.

Risicogroep

Het effect van alcohol verschilt sterk van persoon tot persoon. Jonge mannen (16-35 jaar) zijn het meest kwetsbaar voor incidenten met alcohol op het strand. Alhoewel jongeren minder vaak dan oudere mensen drinken, drinken ze vaak grotere hoeveelheden op een relatief korte tijd. In vergelijking met ouderen vertonen ze ook gevaarlijker gedrag wanneer ze dronken zijn. Vrouwen zijn door hun fysiologie over het algemeen gevoeliger voor de effecten van alcohol.

PIXABAY_alcohol-beach Creative Commons CC.jpg

‘Een 37-jarige man viel overboord van zijn boot tijdens een poging om de buitenboordmotor te starten. Hij ondernam geen poging om zichzelf te redden en verdronk in water dat slechts 1,5 meter diep was. De familie verwerkte de diagnose van verdrinking heel moeilijk aangezien de overledene een uitstekende zwemmer was die vroeger aan tal van zwemwedstrijden had deelgenomen. Er was geen sprake van een aandoening of verwonding, het alcoholpercentage in zijn bloed bedroeg wel 2,38 promille.’

Giertsen JC. 1970. Drowning while under the influence of alcohol.

Hoe problemen vermijden?

Voorkomen is gemakkelijk. Drink geen alcohol wanneer je naar het strand gaat of wanneer je betrokken bent in gelijk welke activiteit op en aan het water. Dit geldt ook wanneer je als passagier meegaat op een boot.

Ouders en vrienden houden ook best een discreet oogje in het zeil en kunnen elkaar verwittigen over de risico’s op het strand en in zee.

In sommige Europese landen is de consumptie van alcohol op openbare plaatsen bij wet verboden (bv. Ierland) en in andere landen vind je simpelweg weinig bars terug in de nabijheid van stranden (bv. Denemarken). Vanuit een beleidsstandpunt is het zinvol om alcoholconsumptie op openbare stranden te verbieden. Dit leidt niet alleen tot minder ongelukken maar ook minder achtergelaten blikjes en flessen op het strand die mensen kunnen verwonden (zie ‘Landschaps- en bodemstructuren’). Extra toezicht houden op stranden met bars in de buurt wordt dan ook aangeraden.

Wat te doen bij problemen?

Bekijk alle richtlijnen bij de overige 12 strandgevaren zodat je weet wat je moet doen als er jou of iemand anders iets overkomt.

Verzeker altijd eerst je eigen veiligheid wanneer je een dronken persoon wil helpen die in de problemen is beland. Geïntoxiceerde mensen brengen zowel zichzelf als anderen makkelijker in gevaar.