Ecologie van mossen
Het nut en de ecologische functies van mossen
Mossen groeien meestal in grote pakketten op de grond. Die pakketten beschermen de bodem tegen erosie door wind en regen. Doordat mossen water vasthouden ontstaat er een goed microklimaat voor de ontkieming van zaden en sporen. De bodem wordt echter ook afgesloten, waardoor niet alle zaden tot ontkieming kunnen komen. Mossen bieden een uitstekend leefmilieu voor spinnen, mijten, insecten, wormen en andere kleine dieren. Muizen eten de sporenkapsels, en vogels pikken in het mos op zoek naar kleine beestjes. Als je een mospakket in losse blokjes door elkaar ziet liggen, is het gesloopt door een hongerige vogel.
Standplaats
mupiduinmos-sd.jpg
Als alle planten heeft elk soort mos een favoriete standplaats. Vocht, zuurgraad, voedsel en luchtkwaliteit zijn belangrijk voor mossen. In de duinen zijn er allerlei plekjes met grote verschillen te vinden. Kijk maar eens naar het verschil tussen een noord- en een zuidhelling. Mossen die op een zuidhelling groeien zijn grijsachtig van kleur, door de glasharen die ze beschermen tegen de zon. Mossen van de noordhelling zijn helder groen. Die drogen niet zo gauw uit.
Kalkrijkdom
fitis-gewoon-knopjesmos-sd-vleet.jpg
Als mensen last hebben van mos in het gazon, strooien ze er kalk op. Veel soorten mos verdwijnen dan, maar andere soorten houden juist van kalk. In kalkrijke duinen vind je dan ook andere soorten. In de kalkarme duinen zijn de jonge duinen vlak bij zee nog redelijk rijk aan kalk. Daar vind je nog soorten die van kalk houden, zoals duinsterretje. En die groeien ook langs de schelpenpaadjes!
Vochtgehalte
Het vochtgehalte van de lucht is belangrijker voor mossen dan het vocht in de de bodem, omdat mossen geen wortels hebben om water op te nemen. Het vochtgehalte in de duinen is van plaats tot plaats sterk verschillend. Op de zuidhellingen, waar de hele dag de zon op schijnt, staan soorten die met erg weinig vocht toe kunnen. Dit in tegenstelling tot de noordhellingen die gedurende een groot deel van de dag in de schaduw en daardoor vochtiger blijven.
Lichtintensiteit
Mossen kunnen over het algemeen met veel minder licht toe dan planten. Sommige mossen kunnen zelfs in grotten groeien, maar dit zijn wel uitzonderingen. In de duinen kun je de verschillen in lichtintensiteit tussen noord- en zuidhellingen zien. Sommige mossen groeien alleen in de schaduw van andere planten.
Mossen als indicatoren
fitis-ruighaarmos.jpg
Sommige mossoorten zijn echte pioniers. Zandhaarmos groeit als eerste op nieuw gevormde duinen. Het kan goed zand vasthouden. Andere mossoorten groeien graag op een verbrand stuk duin, of zelfs op vervuilde grond. Er zijn mossoorten die houden van open plekken met veel wind, terwijl andere op beschutte plekken voorkomen.
