Grafelijkheidsduinen

Zie ook

De Grafelijkheidsduinen bij Den Helder zijn het noordelijkste deel van de Noord-Hollandse duinen. Ooit lagen deze duinen op een apart eiland, Huisduinen. De graaf van Egmond was de eigenaar, vandaar de naam 'Grafelijkheidsduinen'.

Waterwinning

In 1856 werden de Grafelijkheidsduinen als waterwingebied in gebruik genomen. Per dag werd soms wel 1,2 miljoen liter water uit de bodem gehaald. Het grondwater zakte daardoor flink. De vochtige duinvalleien verdwenen. In 1982 stopte de waterwinning. Het grondwaterpeil schoot daardoor omhoog. De duinvalleien staan nu weer regelmatig onder water. Er groeien weer allerlei bijzondere planten, zoals orchideeën, waternavel en tormentil.

Militair oefenterrein

Sinds 1881 was een deel van de Grafelijkheidsduinen in gebruik als militair oefenterrein. Talloze bunkers, bomkraters en een schietbaan zijn de nog zichtbare sporen van de militaire activiteiten. In de loop van de jaren tachtig van de vorige eeuw stopte Defensie met de oefeningen. Tussen 1920 en 1940 werd het zuidelijk deel, de 'Donkere Duinen', bebost met dennen. Tegenwoordig zijn hier een kinderboerderij en vogelasiel gevestigd.

Van militair terrein naar natuurgebied

Er wordt geen water meer gewonnen, en de militairen zijn vertrokken. Maar de recreatie in het gebied is toegenomen. Sinds 1992 heeft de Stichting Het Landschap Noord-Holland het 100 hectare grote gebied in beheer. Deze organisatie wil het gebied in een oorspronkelijke staat terugbrengen.

Beheer

Door de verdroging en daarna de plotselinge grondwaterstijging zijn de Grafelijkheidsduinen wel verruigd. Zeldzame planten zoals orchideeën zijn verdwenen. Daarvoor in de plaats kwam duinriet en kruipwilg. Er zijn Schotse Hooglanders, Dexterrunderen en pony's ingezet om de begroeiing open te houden. Door het grazen komen er voedselarme plekken, door de uitwerpselen voedselrijke. De Werkgroep Vrijwillig Landschapsbeheer Den Helder is vaak aan het werk in dit gebied. Er is een uitkijkpunt op de hoogste top, een natuurpad en een observatiehut. Regelmatig zijn er excursies.

Natuurbouw

Om de in de duinvalleien de bijzondere planten terug te krijgen was het nodig om de voedselrijke bovenlaag van de bodem weg te halen. In het gebied reden daarom in 1994 bulldozers en draglines rond. Planten als parnassia, moeraswespenorchis, slanke duingentiaan en moeraskartelblad keerden daarna terug. Bovendien profiteren veel vogels van de nieuwe toestand. Veel sporen van het militaire verleden van de Grafelijkheidsduinen zijn uitgewist en alle waterwinputten zijn opgeruimd. Om het gebied is een raster gezet om het vee binnen te houden.