Westerplas

Het drinkwater van Schiermonnikoog komt geheel uit eigen bodem. Er is geen leiding naar de vastewal. Tot de jaren negentig van de vorige eeuw werd het drinkwater gewonnen in de Hertenbosvallei, die daardoor dreigde uit te drogen. Een deel van de winning is nu verplaatst naar de Westerplas. Door middel van een pomp in de oude groene dijk komt er water uit de polder naar de Westerplas. Zo wordt veel regenwater niet meer ongebruikt afgevoerd naar de Waddenzee, wat vroeger wel gebeurde.

Op de plaats van de Westerplas lag tot 1963 de Westerkwelder of Johannespolder. Deze was ontstaan na de aanleg van de eerste dijk rond de polder in 1860. In de loop van de tijd werden er rond deze kwelder stuifdijken of -duinen aangelegd door Rijkswaterstaat. De kwelder werd gebruikt als weide voor het vee. In 1962 liep door een dijkdoorbraak tijdens storm de polder onder water. In 1963 werd daarom de dijk op deltahoogte gebracht. Bij de Westerkwelder trok men de dijk een stukje door naar de Westerduinen. Hierdoor werd de Westerkwelder van de zee afgesloten. Het gebied werd zoeter en natter.

In de loop van de tijd kwam er een ondiepe plas. Het water in de plas werd zoet. Daardoor kwam er fonteinkruid, stippelzegge, addertong en waterranonkel. Er kwam ook riet. Het riet trok vogels aan zoals bruine kiekendief, snor, waterral, roerdomp, geoorde fuut, meerkoet, kuifeend en dodaars. Het riet wordt regelmatig gemaaid. Door de Maasklei die gebruikt was kwamen er ook enkele nieuwe planten tot bloei, zoals knikkende distel en breedbladige ereprijs. Op de graslanden rond de Westerplas wordt al jaren gegraasd door enkele paarden. Door dit grazen zijn veel soorten planten gebleven.

Aan de andere kant van de dijk groeit een kleine, nieuwe kwelder tussen de jachthaven en het Rif. Dit gedeelte wordt het Aanwas genoemd. Op een klein oppervlakte is hier van alles te zien: prielen en slenken, riet en jonge duinen. Het riet groeit hier omdat er zoet water uit de duinen van de Westerplas omhoog komt. Het wordt omgeven door zout water, maar het zoete water drukt het zoute water plaatselijk weg.