Grote pieterman
Verspreiding en leefgebied
Grote pieterman komt voor van Noorwegen tot Marokko, en leeft ook in de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. In tegenstelling tot kleine pieterman, komt de grote pieterman niet voor in ondiepe kustwateren. In de Noordzee leeft de soort vooral in water tussen 15 en 50 meter diepte.
Voor de strenge winter van 1962-1963 kwam de soort algemeen voor in het zuidelijke Noordzee, maar sindsdien is hij er schaars geworden. Grote pieterman vangt men tegenwoordig nog wel vaker in bepaalde zones van het Skagerrak, de centrale Noordzee en het Engels Kanaal.
Gevaarlijke stekels
Overdag schuilen pietermannen deels ingegraven in het zand. Alleen de ogen en rugvinnen steken uit. Op de rugvin en de kieuwdeksels zitten stekels, die in verbinding staan met gifklieren. Een visser die een pieterman per ongeluk verkeerd vastgrijpt, wordt gestoken. Hierbij pompt de vis gif in de wonde. Het gif veroorzaakt een felle pijn die meerdere dagen kan aanhouden. Bij gevoelige mensen kan het gif ook hartklachten, ademhalingsstoornissen en bewusteloosheid of shock veroorzaken. Het gif van pieterman is thermolabiel, wat wil zeggen dat de werking ervan afzwakt bij hogere temperaturen (vanaf 40°C). Het gestoken ledemaat in zo heet mogelijk water steken helpt om de pijn te verzachten.
39327-grote-pieterman_Misjel-Decleer_1200.jpg
Mooi en lekker
Vissers landden aan het eind van de jaren vijftig nog tientallen tot honderden ton grote pietermannen per jaar aan, vooral uit de zuidelijke Noordzee. De vis bracht in die tijd een redelijke prijs op, omdat kenners hem als een lekkernij beschouwden.
Was het de strenge winter van 1963 of de op dat moment populair wordende boomkorvisserij die met de vinger kunnen worden gewezen als reden voor de achteruitgang? Een enkele verklaring voor de huidige lage bestanden van grote pieterman in de Noordzee blijkt er niet te zijn. Hoewel de gestage overbevissing van deze zeer gegeerde soort er zeker één van is. Grote pieterman wordt vandaag nu en dan nog wel aangevoerd. Het is een bijvangstsoort bij de sleepnetvisserij op de platvissen tong en schol.
Ondanks zijn gif, is de mooi gekleurde grote pieterman een lekker visje! De laatste jaren vind je de soort terug in de ‘betere’ vishandel aan de kust, maar het brede publiek kent grote pieterman nog nauwelijks. Nochtans heeft deze vis een zeer aangename textuur en smaak, die kan wedijveren met die van tong.
Vóór het aanlanden snijden vissers de giftige eerste rugvin meestal al weg. Als dat nog niet gebeurd zou zijn, laat je dan niet afschrikken. Vraag jouw vishandelaar om de kop en vinnen weg te halen en de vis te fileren.
