Pietermannen zijn bodemvissen die vooral 's avonds en 's nachts actief zijn, en zich overdag ingraven. Enkel hun ogen, mond en giftige rugstekels steken boven het zand uit. Er komen in de Noordzee twee soorten pieterman voor: de grote en de kleine pieterman. De kleine pieterman wordt hooguit 16 centimeter lang en leeft dicht onder de kust – ook in de branding, terwijl de grote pieterman veel groter uitgroeit en verder in zee leeft.
meer namen
Gevaarlijke stekels
De kleine pieterman leeft in ondiep water en wordt bij ons zeer regelmatig waargenomen langs het strand in de branding. Deels ingegraven, komen alleen de ogen, mond en rugvinnen zichtbaar boven het zand uit. Op de zwarte rugvin en de kieuwdeksels van de pieterman zitten stekels, die in verbinding staan met gifklieren. Als een bader op de rugvin trapt, pompt het visje gif in de bloedbaan van de ongelukkige. De dosis gif van de kleine pieterman zorgt voor een vervelende pijn, maar is zelden gevaarlijk. Dit in tegenstelling tot een steek van de grote pieterman die wel zeer pijnlijk is. Bij sommige gevoelige mensen veroorzaakt de prik hart- of ademhalingsstoornissen, bewusteloosheid of shock.
Het getroffen ledemaat dompel je best snel onder in heet water, zo warm als verdraagbaar. Het gif is immers thermolabiel en verliest zijn werking boven de 40°C. Na 10-15 minuten zal de pijn aanzienlijk verminderen, waarna de voet nog een tijdje gevoelloos blijft. Het gif uit de wonde proberen te zuigen of de wonde insnijden is niet aan te raden, en ook het gebruik van antibiotica of een antitetanusmedicijn is overbodig. Een pijnstiller kan natuurlijk wel. Elk jaar worden er wel zwemmers gestoken door een kleine pieterman.
Kleine-Pieterman-scan-pw.jpg
Verspreiding en leefgebied
Kleine pieterman komt voor van aan het zuiden van Noorwegen en Zweden tot het noordelijke deel van Afrika en in de Middellandse Zee. Hij leeft op zandige zeebodems en op zandbanken, veelal in water dat niet dieper is dan 30 meter.
Kleine pieterman leeft ook dicht onder de kust en is – vooral in de zomer – aanwezig in de branding op het strand. De burgerwetenschappers van SeaWatch-B ontdekten dat de soort aan de Vlaamse kust significant meer voorkomt dan pakweg 20 jaar geleden. Een gevolg van het opwarmende water door de klimaatwijziging.
99348_kleine-pieterman---echiichthys-vipera_VLIZ-Jan-Mees_1200.jpg
Lekker?
Hoewel het vlees van zijn familiegenoot de grote pieterman bijzonder vast en smakelijk is, wordt de kleine pieterman in onze contreien nauwelijks bevist en gegeten. In Frankrijk is hij wel gegeerd in vissoepen.
