Rode lijsten

Een dier- of plantensoort komt op de Rode Lijst als deze zeldzaam is en in aantal achteruit gaat. Als een soort erg zeldzaam is en bovendien sterk achteruit gegaan, is de kans groot dat deze uit Nederland verdwijnt. De zeldzaamheid en achteruitgang worden getoetst aan de hand van inventarisaties, waarbij heel Nederland is ingedeeld in uurhokken (een afgebakend gebied van 5 bij 5 kilometer, in een uur te lopen). De mate van zeldzaamheid en achteruitgang van een soort bepaalt in welke Rode Lijst categorie de soort ingedeeld wordt: gevoelig, kwetsbaar, bedreigd, ernstig bedreigd of verdwenen.

De aalscholver is een voorbeeld van een soort die baat heeft gehad van de Rode Lijst. Vanaf 1985 stond de aalscholver in Nederland op de lijst van beschermde vogels, maar vooral de kolonies rond het IJsselmeer groeiden sindsdien zo sterk dat de vogel sinds 1994 van de Rode Lijst is afgevoerd. De vissers op het IJsselmeer spreken inmiddels over een aalscholverplaag. In 2004 is de huismus op de Rode Lijst gezet. De grote afname in aantallen huismussen komt volgens de Vogelbescherming omdat Nederland te netjes is geworden. Alles is geïsoleerd, zodat de mussen geen fijne kieren en gaten meer kunnen vinden om te nestelen.

Soorten van een Rode Lijst genieten geen wettelijke bescherming. Wettelijk is wel vastgelegd dat de overheid zich inzet voor de bescherming van deze soorten en dat zij het onderzoek daartoe bevordert. Van provincies, gemeenten en terreinbeherende organisaties wordt verwacht dat zij bij beleid en beheer rekening houden met de Rode Lijsten.