Gewone zeehond

Aantallen in de Nederlandse Waddenzee

De laatste jaren groeien de aantallen gewone zeehonden flink. In 2018 werden er in het Nederlandse waddengebied 7925 gewone zeehonden geteld. Dat is weleens anders geweest. De geschiedenis van de gewone zeehond in de Nederlandse deel van de Waddenzee kent pieken en dalen, door jacht, vervuiling en ziekte.

Rond 1950 leefden er zo’n 3000 gewone zeehonden in de Waddenzee. Daarvan werden er per jaar 500 tot 600 afgeschoten omdat de zeehonden ervan beschuldigd werden de vissen voor de neus van de vissers weg te kapen. In die tijd kwam ook het bont van jonge zeehonden in de mode. Extra veel pups werden afgeschoten, en het aantal zeehonden daalde gestaag. Aan het eind van de vijftiger jaren waren er nog maar ongeveer 1000 over. In 1962 werd de jacht op zeehonden in Nederland verboden. Zoals je in de grafiek kunt zien, groeide het aantal zeehonden daarna tot 1965.

Maar het ging niet lang goed. Dat kwam door de vervuiling van het zeewater. Vooral PCB’s zorgden er voor dat gewone zeehonden minder goed jongen konden krijgen. Halverwege de jaren zeventig bereikte het aantal een dieptepunt van 500. Toen PCB’s verboden werden en de jacht op zeehonden ook in Duitsland verboden werd, begon het aantal weer langzaam toe te nemen tot 1000 in 1987. Ook het het werk van de twee Nederlandse opvangcentra hielp daaraan mee.

Sinds 1988 wordt het beeld in de grafiek bepaald door twee epidemieën, één in 1988 en één in 2002. Daardoor gingen heel veel zeehonden dood. Na beide epidemieën kwamen de aantallen wel snel weer op het oude niveau. In de zomer van 2003, dus direct na de epidemie van 2002, telde men op de zand- en wadplaten in het Nederlandse deel van het waddengebied ongeveer 2350 gewone zeehonden, maar vijf jaar later alweer bijna het dubbele. In 2008 concludeerde de internationale zeehondenonderzoeksgroep (TSEG) daarom ook dat de zeehonden in de Waddenzee weer helemaal hersteld zijn van de epidemie van 2002.

Aantallen in de internationale Waddenzee

Elk jaar wordt geteld hoeveel zeehonden er in het hele waddengebied leven. In 2018 telden Nederland, Duitsland en Denemarken bij elkaar 27.492 zeehonden, waarvan 9285 pups. De zeehonden worden geteld met laagwater, wanneer de meeste dieren op de zandplaten liggen. Eénderde van de zeehonden zwemt tijdens de tellingen waarschijnlijk nog in het water, zodat die er nog bij moeten worden opgeteld. Het totaal aantal gewone zeehonden in de hele Waddenzee wordt daarom geschat op ongeveer 40.000 zeehonden. In de grafiek kun je zien hoeveel zeehonden er elk jaar geteld werden, van 1975 tot nu. Hierin zie je ook heel duidelijk de effecten van de twee virusuitbraken, de ene in 1988 en de andere in 2002.

Aantallen in het deltagebied

Vroeger leefden er veel zeehonden in de Delta. Aan het begin van de 20ste eeuw zelfs tussen de 6000 en 12.000 dieren, geschat op basis van het aantal geschoten dieren. In de eeuwen daarvoor vingen jagers elk jaar honderden zeehonden in de Delta, maar de populatie was kennelijk groot en sterk genoeg om dat verlies aan te kunnen vullen. Rond 1935 werden de zeehonden in de Delta voor de eerste keer echt geteld, zo'n 1300 dieren. De populatie was afgenomen door de jacht met geweren. In het verleden was het deltagebied naast de Waddenzee dus een belangrijk gebied voor de gewone zeehond in Nederland. Jammer genoeg ging het later niet zo goed meer met de zeehonden in de Delta. In 1990 leefden er nog maar 14 zeehonden. Dit kwam waarschijnlijk door de zware jachtdruk tot 1961 en daarna doordat de waterkwaliteit erg achteruitgegaan ging. Doordat er steeds meer recreatie en toerisme, visserij en scheepvaart kwam, werden de zeehonden bovendien steeds vaker verstoord. Daarbij verloren ze een groot deel van hun leefgebied door de aanleg van de Deltawerken. Sinds 1994 gaat het weer ietsje beter met de zeehonden in het deltagebied. In 2005 werden er weer meer dan 150 dieren geteld en in 2013 werden er 456 geteld. Voor de zeehonden is er genoeg eten te vinden. In de aangrenzende Voordelta en de Noordzeekustzone zit ongeveer evenveel of zelfs meer vis dan in de Waddenzee.

Aantallen aan de Vlaamse kust

De gewone zeehond doet het aan de Vlaamse kust tegenwoordig veel beter dan in de voorbije decennia. Vooral in de haven van Nieuwpoort en de rechteroever van de IJzermonding vinden gewone zeehonden er een vaste stek. Het zijn dieren die afkomstig zijn uit de populaties uit het Waddengebied of de Noord-Franse kust (Baai van de Somme). Eind de jaren 70 waren de waargenomen aantallen sterk teruggelopen in vergelijking met de jaren 50. De belangrijkste redenen voor de achteruitgang waren de jacht, overbevissing, verregaande verontreiniging van het zeewater, en de verstoring van de rustplaatsen en plaatsen waar jongen geboren worden.  De groei van het aantal gewone zeehonden in de Noordzee is het gevolg van de wettelijke bescherming van de soort, van de zeehondenopvang in de moeilijke jaren, en van algemene maatregelen voor de bescherming van het milieu. Terwijl de rustplaatsen in Nieuwpoort eerst vooral gebruikt werden door onvolwassen gewone zeehonden, worden er nu geregeld ook volwassen dieren gezien die erg trouw blijken aan deze rsutplaats. Maar tot een nieuwe kolonie die zich hier ook voortplant moeten we ons niet snel verwachten aan de Vlaamse kust. Voor het werpen van de jongen gaan ze immers terug naar waar ze zelf ter wereld kwamen.