Beheer van de binnenwateren

De kleine Waddeneilanden, zoals Schiermonnikoog, voorzien nog zelf in hun eigen behoefte aan drinkwater. Dat pompen ze op uit de duinen. Op deze eilanden is er in het toeristenseizoen een dreigend tekort aan zoet water.

Een polder is een stuk land dat door een dijk wordt beschermd tegen omringend water. Halverwege de Middeleeuwen begonnen de mensen in het waddengebied stukken van de hoge kwelders te omringen met dijken. De zeekleigebieden in Noord-Nederland zijn allemaal ontstaan door het inpolderen van opslibbende kwelders. In de loop van de eeuwen hebben de mensen geleerd om de opslibbing te versnellen. Met behulp van dammetjes werden vakken aangelegd waar het slib in kan bezinken.

Het verschil in niveau tussen de twee waterwegen kan wel vier meter zijn. Een schip vaart de sluis binnen, waarna de schutdeuren worden gesloten. Daarna wordt er water in of uit de sluis gelaten tot het andere waterniveau is bereikt, waarna de volgende deuren kunnen worden geopend. zo'n sluis heet een enkelkerende sluis. Wanneer een sluis de verbinding vormt tussen binnenwater en open zee, die soms hoger en soms lager staat dan het binnenwater, heet zo'n sluis dubbelkerend. De deuren kunnen aan beide kanten het water tegenhouden. De schutsluis is vermoedelijk in de 13e eeuw door Nederlanders bedacht.

Spuisluizen hebben als functie om het dichtslibben van waterwegen te voorkomen. Ze komen tegenwoordig nauwelijks meer voor. Baggerschepen hebben die functie overgenomen. De enige nieuwe spuisluis ligt bij Termunterzijl.

Andere soorten sluizen zijn inundatiesluizen, damsluizen, ontlastsluizen, inlaatsluizen, keersluizen en irrigatiesluizen. Inundatiesluizen werden in oorlogstijd open gezet om snel land onder water te kunnen zetten. Toen er nog geen vliegtuigen waren was dit een doeltreffende verdedigingsstrategie. Zulke sluizen hoorden bij de Hollandse Waterlinie. Damsluizen zorgen ervoor dat water in ondergelopen gebieden niet ergens anders heen kan stromen. Ontlastsluizen zorgen in noodgevallen dat water uit een gebied weg kan stromen. Inlaatsluizen zijn het tegenovergestelde van uitwateringssluizen. Ze laten in droge polders water binnen. Keersluizen zorgen ervoor dat het waterniveau achter de sluis op een gewenst peil blijft. Tenslotte zijn er irrigatiesluizen die in droge gebieden water over landerijen te laten lopen.

Een stuw zorgt ervoor dat het waterpeil achter de stuw wordt verhoogd. Ze zijn bedoeld om de grondwaterstand op peil te houden of om kanalen of vaargeulen diep genoeg te houden. Ook worden stuwen gebruikt voor het opwekken van elektriciteit of voor de drinkwatervoorziening.