Zie ook
Stilte
Het is onder normale omstandigheden vrij stil onder de zeespiegel. Veel zeedieren, zoals kreeftachtigen, vissen en zeezoogdieren, maken allerlei geluiden, die bij elkaar een geluidsniveau van ongeveer 40 decibel veroorzaken.
Watergeluid
Geluid gedraagt zich in het water anders dan in de lucht. Het plant zich vijf keer zo snel voort en draagt ook veel verder omdat er weinig obstakels zijn. Veel zeedieren maken daar dan ook dankbaar gebruik van. Zij gebruiken geluid (en vooral ook de echo's) voor het opsporen van prooien, voor het waarnemen van obstakels als er geen licht is en voor hun onderling contact. De tandwalvissen (dolfijnen, bruinvissen en potvissen) zijn hier grootmeesters in: zij leven in een geluidswereld, zoals mensen in een visuele wereld, en honden vooral in een geurwereld leven. Maar ook baleinwalvissen communiceren met geluidssignalen over enorme afstanden met elkaar.
Akoestische mist
De rust onder water wordt soms verstoord door natuurlijke omstandigheden. Vooral in de kustwateren kan een flinke storm of een hevige regenbui leiden tot een verhoging van het geluidsniveau tot zo'n 75 decibel. Men heeft kunnen vaststellen dat dolfijnen onder deze omstandigheden naar dieper water trekken. Dit lijkt logisch omdat zij zich in de verhevigde herrie veel minder goed kunnen oriënteren, en waarschijnlijk ook veel minder goed kunnen communiceren. Men spreekt wel van een 'akoestische mist'.Akoestische mist kan ook worden veroorzaakt door menselijke geluidsbronnen. De oceanograaf Morris deed geluidsmetingen in de Cardigan Bay (Ierse Zee). Dit gebied is onder normale omstandigheden vrij rustig (tot 50 decibel), maar tijdens de weekeinden en vakanties tussen mei en september zorgt de plaatselijke watersport (vooral motorboten) voor een toename van het achtergrondniveau tot 80-90 decibel. De dolfijnen, die normaal gesproken ook overdag tot vlak onder de kust van Cardigan Bay waarneembaar zijn, komen in deze periode alleen nog 's nachts jagen in het visrijke kustwater. Van bultruggen is bekend dat ze last hebben van het geluid van sonar, dat onder andere door onderzeeboten gebruikt wordt om te navigeren. In de paartijd brengen de mannetjes ballades ten gehore, die de vrouwtjes moeten lokken. Als onderzoekers een tape met sonargeluiden afspeelden tijdens het zingen van de walvissen, duurde het zingen tot 30% langer. De onderzoekers denken dat hierdoor het paringsritueel verstoord kan raken.
pcd01020-bruinvis-dood 2.jpg
Laag-frequente sonar
Onderzeeërs zijn tegenwoordig met de gewone sonar-apparatuur nauwelijks meer op te sporen. Een speciaal, laag-frequent sonarsysteem (LFA SURTASS) kan dat wel. Dit systeem zendt bijzonder doordringende signalen uit. In de buurt van de Canarische Eilanden ligt een zeegebied waar marineschepen van de NAVO regelmatig oefenen met deze krachtige sonar-signalen. Tijdens die oefeningen is het schering en inslag dat er spitssnuitdolfijnen aanspoelen op de stranden van de eilanden. Zij hebben beschadigingen aan hun oren en luchtbellen in hun bloedvaatstelsel, de verschijnselen van caissonziekte. Daar zijn ze aan doodgegaan.
Geluidsexplosies
Tot 1965 maakte men bij het seismisch onderzoek naar de zeebodem, op zoek naar olie en gas, gebruik van explosieven. Door het gedrag van de schokgolven in de bodem te analyseren, kon men conclusies trekken over de verschillende aardlagen. De schokgolven gingen echter niet alleen de bodem in. In zee leidden de schokgolven vaak tot massale sterfte onder vissen. Daarom ging men op zoek naar alternatieve methodes.De tegenwoordig meest gebruikte methode werkt met luchtkanonnen, 'airguns'. Deze geven laagfrequente, krachtige geluidsgolven af, die volgens de oliemaatschappijen goed te richten zijn. In de directe omgeving van het onderzoek zouden de seismische geluidsgolven nauwelijks waarneembaar zijn. Ook zou de gehanteerde frequentie, minder dan 1 kHz, niet waarneembaar zijn voor zeezoogdieren. Kritische oceanografen, zoals Morris, spreken dit tegen. Van de tuimelaar is bekend dat deze geluiden vanaf 75 Hz (0,075 kHz) kan waarnemen. Bruinvissen maken zelf ook laagfrequent geluid. Aan hun geknor hebben ze hun Duitse naam Schweinswal te danken. Onderzoek op het Dolfinarium in Harderwijk toonde aan dat laagfrequente geluidsbronnen een speciale aantrekkingskracht uitoefenen op bruinvissen. Ze gaan er op af.
Herrie in de Noordzee?
De milieukwaliteit van de Noordzee wordt intensief in de gaten gehouden met behulp van meetnetten. Maar die meten alleen de concentraties van allerlei stoffen. Geluidsmetingen worden niet systematisch gedaan. Toch zou het geluid, vooral in de zuidelijke Noordzee, een belangrijke factor in het onderwatermilieu kunnen zijn. Het is één van de drukste scheepvaartgebieden ter wereld. Het gebied is rijk aan bodemschatten en wordt daarom regelmatig seismisch onderzocht, met alle herrie van dien. Voor het aanleggen van windmolenparken wordt op zee moet worden geheid. Ook dat geeft doffe dreunen.
